*استاد حسین الخشن
مترجم: محمد رحمانیان
،،دراین مطلب میخواهیم به روشی بپردازیم که در اواسط دوران اسلام به وجود آمد و آن روش لعن بین مردم بود. اینکه گروهی، گروه دیگری را لعن میکردند یا اینکه مقدسات آنها را مورد لعن قرار میدادند و به این لعن کردنشان وجهه شرعی میدادند و باعث از بین رفتن حرمتها می شدند. بنابراین باید اول مشخص کرد لعن چیست، خطرات و مضرات آن چیست، و آیا میشود گفت یک صورت لعن حرام است و لعن دیگر حلال و شرعی است،،
-معنی لعن چیست؟
لعن در لغت یعنی اخراج و رد کردن، و هنگامی که اضافه به الله میشود یعنی خارج کردن ملعون از رحمت الهی.
-خطرات لعن کردن
لعن کردن یکدیگر باعث دشمنی و ناراحتی بین مردم میشود وعلائق بین آنها از بین میرود. وچه بسا فتنه ای که بدنبال آن یک فتنه ای بر پا شده است، بهمین خاطر اسلام منع کرده است از لعن کردن و عدم مواظبت بر زبان و آنچه میگوییم و میفرماید انسان در برابر هرچه میگوید مسئول است.
-مومن لعن نمی کند
آنچه از تعالیم اسلامی استفاده میشود این است که لعن کردن از اخلاق مومن نیست، رسول اکرم صلی الله علیه و اله میفرمایند : “إنّی لم أُبْعث لعّاناً وإنّما بُعِثْت رحمه”
من برای لعن کردن مبعوث نشدم من برای رحمت مبعوث شدم.
-لعن کردن مخلوقات
گاهی انسان لعن میشود وگاهی سایر مخلوقات مانند حیوان و زمان ومکان و باد وغیر اینها لعن میشوند.
میدانیم که این مخلوقات وسایل حرکت انسان می باشند و لازم است آنها جوری به خدمت گرفته شوند، تا مطابق منزلتشان و مورد رضایت الهی باشد. اینها نمیتوانند سبب شر و مصیبت ها و رنج ها باشند تا که بخواهند مورد لعن و دشنام در هنگام عصبانیت انسان قرار بگیرند. پیامبر اکرم میفرمایند:
“لا تلعن الریح فإنّها مأموره، وإنه من لعن شیئاً لیس له بأهل رجعت اللعنه علیه”
باد را مورد لعن قرار ندهید باد مامور الهی است
-لعن کردن مومن مانند کشتن اوست
زمانی که لعن حیوان نهی شده است به طریق اولی لعن انسان مومن نزد خداوند مبغوض است ،پیامبر می فرماید: “لعن المؤمن کقتله” لعن کردن مومن مانند کشتن اوست
شاید علت این مطلب این باشد که حمله معنوی بر مومن خطرش کمتر از حمله مادی نباشد، واگر مومن فاسق شود و در معصیت بیفتد حرمتش ساقط نمیشه و لعنش جایز نیست.
-لعن جایز
فقها با استناد به بعضی روایات لعن غیر مسلمانان را جایز می دانند. ولی در اینجا مناسب است مطالبی ذکر شود.
هر کافری مستحق لعن نیست
دلیلی نداریم که هر کسی که مومن نیست مستحق لعن باشد لعین به معنی دوری از رحمت خدا بودن چه بسا کافری یا غیر مومنی بخاطر جهل یا غفلت معذور است و رحمت خدا فقط از مقصرین و معاندین دور است.
خداوند در قران سوره مائده ایه ۷۸میفرماید:
{لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن بَنِی إِسْرَائِیلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَعِیسَى ابْنِ مَرْیَمَ ذَلِکَ بِمَا عَصَوا وَّکَانُواْ یَعْتَدُونَ}
کسانی که از بنی اسرائیل کافر شدند به زبان داود و عیسی بن مریم لعن شدند چون آنها همواره ازحدود الهی سرپیچی کردند.
بعضی از فقها جایز نمی دانند لعن کسی که تکلیف ندارد مثل اطفال و دیوانگان و حیوانات را چون خداوند غیر مستحق را از رحمتش دور نمیکند.
باید توجه داشت که مسلمانان امت واحد هستند و برادر در دین هستند. پس جایز نیست که مسلمان برادرش را لعن کند چون باعث ناراحتی و دشمنی میشود و وحدت بینشان از بین میرود،و اگر به کل بشریت نگاه کنیم نباید هیچ انسانی انسان دیگری را لعن کند و خداوند هم امر میفرماید با مسلمان و غیر مسلمان تعامل نیکو داشته باشیم.
بنابراین دلیلی نداریم که هر کافری مستحق لعن باشد.
-فرق لعن شخص و لعن عنوان
با دقت در آیاتی که در آنها الفاظ لعن آمده لعن به عنوان عام آمده است مانند عنوان کافر و ظالم و اشاره به اشخاص و اسامی آنها ندارند، در سوره احزاب میفرماید:
{إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکَافِرِینَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً}
یا در سوره هود میفرماید: {ألا لعنه الله على الظالمین}
واین لعن عنوان نتایج مضر لعن کردن را کم می کند چون افراد بعینه مشخص نیستند و باعث مشکل بزرگی نمی شود.
روایاتی که در آنها اشخاص بعینه لعن شده اند، بعضی از آنها سندشان صحیح نیست و روایاتی که صحت دلالتشان را فرض بگیریم چون در مقان اخبار از احوال بعضی افراداند که از رحمت الهی رانده شده اند، دال بر جواز لعن نمی باشند و مصلحت عامه اقتضا میکند افراد ملعون ودور از رحمت الهی مشخص شوند تا عامه مردم از آنها تاثیر نپذیرند و معالم دینشان را از آنها نگیرند.
-فرق بین لعن اخباری وانشائی
لعنی که در قران و روایات درباره بعضی افراد وارد شده است “لعن الراشی والمرتشی والماشی بینهما”
باید دقت کرد چه بسا خبر میدهند از حال کسی به سبب کفر وعصیانش که ملعون و دور از رحمت الهی است و این سبب جواز لعن کردن آنها توسط دیگری نمی شود چون بین ایندو ملازمه ای نیست ،زیرافاسد بودن عقیده کسی و دور بودن او از رحمت الهی مطلبی است و جایز بودن لعن او مسئله ای دیگر است.
-لعن وتوهین
باید به این نکته اشاره کرد که لعن در بیشتر حالات معنی توهین و ناسزا میدهد و قبلا گفتیم که توهین عملی قبیح است
باید به این نکته اشاره کرد که لعن در بیشتر حالات معنی توهین و ناسزا میدهد و قبلا گفتیم که توهین عملی قبیح است
.
در کتاب لغت العین فراهیدی هم در معنای لعین گفته کسی که مورد توهین و بی احترامی قرار گرفته است.
یکبارلعن کردن باعث تکرارکردن آن میشود
باید بگوئیم اگر بپذیریم که لعن به عنوان اولیه حرام نباشد ولی به عناوین ثانویه اقتضای تحریم میکند.
و واضح است که لعن کردن رهبران و علاماتی که گروهی آنرا مقدس میدانند و مورد احترامشان هست و اگر آنرا لعن کنیم آنها هم مقابله به مثل میکنند به همین خاطر خداوند متعال نهی کرده است از لعن کردن آلهه مشرکان چون باعث میشود آنها هم به خداوند توهین کنند.
-تبری جستن منحصر به لعن نیست
بر مومن علاوه بر داشتن موالات اولیائ الهی لازم است نسبت به دشمنان خدا و رسول ابراز تبری کنند، لذا عده ای قائل شدن به شرعی بودن سب و لعن چون آنرا نوعی التزام مومن به واجب دینی می دانند.
ولی باید توجه داشت که تبری منحصر به لعن نیست و میتوان تبری خودرا با رد کردن افکار آنها واز بین بردن شبهات و دلائل آنها ثابت کرد ودر مقابل جبهه کفر موضع واضحی گرفت.
منبع:
اخوت
