دهمین دوره گفتگوهای دینی ایران و واتیکان به همت مرکز بین‌المللی گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و به میزبانی کلیسای واتیکان، با عنوان «افراط گرایی و خشونت به نام دین» روز سه شنبه (دوم آذرماه) در ایتالیا آغاز به کار کرد.
در روز نخست این گفت‌های بین دینی حجت‌الاسلام سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در تشریح مفهوم «عقلانیت و اعتدال» در مبانی اسلامی، گفت: اسلام دین عطوفت و مهربانی است و پیامبر اسلام (ص) نیز در رفتار با مردم در ماموریتی الهی، عفو و گذشت را اولویت تمامی اقدامات خود قرار داده بودند.
وی ادامه داد: تمامی تصمیمات آخرین فرستاده الهی همواره با استدلال و منطق همراه بود و این مهربانی نیز تا زمانی کاربرد داشت که مخالفان اسلام به ابتدایی‌ترین حقوق انسانی و اخلاقی پایبند باشند.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اشاره به آیاتی از قرآن اظهار کرد:همه پیامبران مأمور تبلیغ و نه تحمیل تعالیم الهی به مردم بودند و در زمینه پذیرش دین هیچ جبری طبق نص صریح قرآن بر کسی پذیرفتنی نبوده و نیست.تبلیغ صحیح اسلام راستین از سوی مبلغان دینی و به کار گیری شیوه‌های مسالمت‌آمیز در تبلیغ یک حقیقت از عواملی بود تا بسیاری از مردم حقیقت‌جو و خسته از جهالت و شرک، در برهه‌های مختلف به ندای آسمانی پیامبر اسلام (ص) پاسخ مثبت دهند.
خاموشی تصریح کرد: بدیهی است که این تعالیم مبتنی بر شفقت و مهربانی، با منافع مستکبران و ستمگران عالم در تضاد است که به مخالفت با پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان می‌پردازند.
وی مقابله با مخالفان اسلام را نه یک کنش بلکه واکنشی سفارش شده از سوی خداوند مطرح کرد و گفت: در این زمینه خداوند دستور دفاع از آیین اسلام را صادر فرمود و در واقع، حقیقت جهاد در اسلام برای دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و نه ظلم کردن به بندگان الهی است. اگر ببینیم در این میان کسانی مظلوم واقع شده‌اند و ناروا بر آن‌ها ظلم و ستمی می‌شود، از حق آنان باید دفاع کرد.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی تاکید کرد: بی‌تردید افراط گری و خشونت‌هایی که امروز در جهان شاهد آن هستیم و آن چیزی که به نام اسلام از سوی برخی از گروه‌ها و افراد صورت می‌گیرد و علیه ملت‌های مظلوم منطقه اعمال می‌شود هیچ ارتباطی با دین رحمانی اسلام نداشته و تنها نتیجه غفلت و دور شدن از آموزه‌ها و ارزش‌های اصیل دینی است و این تحرکات طراحی شده از سوی برخی توطئه‌گران و دشمنان اسلام برای برهم زدن امنیت منطقه و تضعیف کشورهای اسلامی هدایت می گردد، در شرایطی که این راهبردها هیچ سنخیتی با دین نداشته و ندارد.
حجت‌الاسلام خاموشی، تصریح کرد: جنگ‌های پیامبر اسلام (ص) هم به دلیل مشرک بودن یا غیرمسلمان بودن طرف مقابل نبود بلکه به جهت عملکرد ظالمانه مشرکان و معاندان حقیقت بود؛ عده‌ای مسلمانان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دادند؛ جنگ را بر آن‌ها تحمیل می‌کردند و مسلمانان نیز در برابر این افراد تنها از خود دفاع می‌کردند که البته این اقدام به طور کامل در محدوده اخلاق بوده و با توجه به آیات قران و روایات، هیچ گاه قرآن دستور به کشتن کافران به جرم داشتن عقیده نداده است. چرا که اسلام حتی در رفتارهای فردی و اجتماعی و مراودات معمولی خشونت را جایز ندانسته و مسلمانان را از آن نهی کرده است.
وی با تبیین اهمیت اصلاح ذات‌البین، رعایت اخلاق در خانواده و احترام به حقوق اقلیت‌های مذهبی و حفظ کرامت انسانی در مبانی اسلامی اظهار کرد: پرهیز از هرگونه خشونت در روابط اجتماعی نه یک سفارش اخلاقی بلکه یک اصل و یک واجب الهی در بین پیروان آیین محمدی است.
خاموشی به تشریح احکام جهادی و دفاعی اسلام پرداخت و گفت: این مفاهیم از مصادیق خشونت نیست و بی‌تردید جنگ‌های غیرمشروع منفورترین پدیده‌هایی هستند که هر انسانی از آن نفرت دارند و اسلام نیز آن را به تاکیدات بسیاری غیرمشروع خوانده و همگان را به صلح و همگرایی فراخوانده است. احکام دفاعی اسلام که با اهداف دفاع از جان، مال و دفاع در برابر تجاوز بیگانگان و دفاع از نظام تشریع شده رهیافت مهم عقل و شرع است.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، تجاوز و جنگ‌های غیرمشروع را تهدید امروز جهان دانست و یادآور شد: خلط دو مقوله تجاوز و دفاع سبب شده است که برخی تصور کنند احکام دفاعی اسلام بر مبنای خشونت است، غافل از این‌که آنچه که در اسلام مشروعیت دارد، دفاع به عنوان ارزشمندترین و خردمندانه‌ترین پدیده برای کنترل حس غریزی، در دفاع و حفظ جان و مال تعریف شده است.
وی به برخی اصول و سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: این اصول نشانگر توجه کامل این نظام دینی و سیاسی به موضوعاتی چون عقلانیت، عدالت و منع خشونت است که برخی از این اصول در اتخاذ سیاست‌های ایجابی برگرفته از تعالیم متعالی اسلامی هستند.
خاموشی ایجاد مصونیت برای افراد جامعه، اهتمام به جاذبه و رحمت و جامع‌نگری و اهتمام در مشورت و پرهیز از خشونت را از اصول نظام جمهوری اسلامی عنوان کرد و گفت: پرهیز از شتابزدگی و یکسونگری و استبداد رأی، گسترش روحیه نقد و انتقادپذیری و حمایت از حقوق فردی و اجتماعی برای دعوت به خیر و همگانی شدن امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای حکمت، موعظه حسنه، شرح صدر، ارتباط فعال با کشورها و ملت‌ها و تحکیم پیوند مودت و تقویت همبستگی با مسلمانان و ملل دیگر جهان، شناخت فرهنگ و تجربه‌های بشری و استفاده از دستاوردهای علمی و فرهنگی جهانی و تحکیم وحدت ملی و دینی با توجه به ویژگیهای قومیتی همگی از جمله اصولی استخراجی از اسلام هستند که در مدیریت ایران اسلامی به آن‌ها توجه شده است.
