کشور افغانستان از دیرباز حب اهل بیت علیهم السلام را در تاریخ خود شاهد است و به آن می‌بالد. اگرچه اوج محبت اهل بیت علیهم‌السلام در میان شیعیان این کشور موج می‌زند، اما باید اذعان کرد که این اظهار محبت مختص به شیعیان نیست، بلکه برادران اهل سنت نیز نمود و بروزهایی در اظهار ارادت و محبت به خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام داشته و دارند.
ارادت مردم افغانستان با سوگواری برای سالار شهیدان
یکی از مصداق‌های بارز که نشان دهنده محبت و ارادت، به اهل بیت علیهم السلام می‌باشد، سوگواری در رثای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و عرض ارادت به ایشان می‌باشد.
در مورد عزاداری اهل سنت در رثای سید و سالار شهیدان، «عبدالمجید ناصری» در کتاب «انقلاب کربلا از دیدگاه اهل سنت» مفصل بحث کرده اند که در ادامه بخشی از نگاشته های ایشان در مورد اهل سنت افغانستان را به صورت خلاصه می آوریم.
استاد ناصری آورده‌اند که: اسناد تاریخی حکایت از آن دارد که در شهرهای عمدتا سنی نشین خراسان و نواحی مختلف آن و با همه فشارهای همراه با تعصبی که «شیبانیان» ضد فرهنگ اهل بیت علیهم السلام از جمله عزاداری ایجاد کردند، مردم، مانند گذشته به اهل بیت علیهم السلام وفادار مانند و در ابعاد ادبی، تاریخی و آیینی، عاشورا و عزای شاه مظلومان را فراموش نکردند.
چنانکه بعضی از شعائر مشابه آن مانند گرامی داشت ۱۵ شعبان و شب برات و بیست و هشتم صفر در اهل سنت از اهمیت خاصی برخوردار بوده، در آن از غذاهای مخصوص می پختند و برنامه ویژه‌ای اجرا می کردند.
نیز از زمان «بابر» به بعد طایفه ای از سادات عمدتا سنی مذهب در ولایت «کنر» زندگی می‌کنند که در اصطلاح مردم آن ناحیه، به عنوان پاشا یاد می شوند. این گروه در تعظیم شعائر اهل بیت علیهم السلام از جمله عزاداری ها اهتمام فراوان داشته اند.
نام امام حسین(ع) در آثار و ابنیه تاریخی
زیارتگاهی نیز در ولایت بلخ به نام مرقد امام علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) وجود دارد که در قرن نهم و عصر تیموریان شناسایی و بازسازی شده است و اکثر زائران آن اهل سنت هستند.
ازبک‌ها نیز با آنکه اهل سنت هستند در شهر کابل تکایا و حسینیه هایی دارند که در آن به عزاداری امام حسین علیه السلام می پردازند.
نگاه مقامات افغانستان به امام حسین(ع)
پادشاهان افغانستان نیز جز امیر عبدالرحمان(۱۸۸۳-۱۸۸۰ م) که به قتل عام شیعیان پرداخت و حسینیه‌ها را تخریب و هر گونه عزاداری را ممنوع و بدعت اعلام کرد، دیگر سلاطین با عزاداری شیعیان مخالفت علنی نورزیده اند و حتی از دوران امیر امان الله خان( ۱۳۰۸-۱۲۹۸ ش) به بعد اسناد تاریخی، حکایت از حضور شاه یا اعوان وی در عزاداری شیعیان کابل در روز عاشورا یا تمام دهه محرم هر سال را دارد.
گفته می شود محمد ظاهر شده در دهه نخست سلطنت، به درد چشم گرفتار می‌شود به طوری که عزم زیارت سیدالشهدا می کند. وی سال ۱۳۶۹ ق، موفق به زیارت مرقد مطهر امام حسین علیه السلام گردید و پس از آن که با برکت زیارت یاد شده، سلامت خود را بازیافت، ناودان طلا به آن بارگاه پاک هدیه کرد. از آن تاریخ به بعد، «ظاهر شاه» و فرزندانش در مراسم عزاداری سیدالشهدا در روزهای تاسوعا و عاشورا شرکت نموده و گاهی نذر می دهند.
جالب اینکه گفته شده «محمد داوود خان» نیز که در تعصب قومی و مخالفت با شیعیان هزاره معروف بود، دو سال پس از کودتای بدون خونریزی ضد ظاهر شاه، به پابوس سیدالشهدا شتافت. وی در روز عاشورا نذر می‌کرد و عزاداران را غذا می‌داد.
تعامل علمای شیعه و سنی و شرکت کردن علمای سنی در مجالس عزا نیز در خور توجه است.
استاد ناصری در ادامه بیان می‌دارد: تاریخ افغانستان گواهی می‌دهد هر گاه دخالت‌های بیگانگان و دولت‌های وابسته به استعمار در تفرقه مذهبی وجود نداشته است و حاکمان دخالت سوء نکرده‌اند، اهل سنت و شیعیان در عمل به عقایدشان مشکلی نداشته‌اند و در مواردی، حتی بعضی عالمان اهل سنت، از اموال شخصی خویش، زمین یا ساختمان تکیه خانه را برای عزاداری حسینی به شیعیان بخشیده اند.
مراسم عزاداری در شهرهای افغانستان
در کتاب سیمای فرزانگان نیز راجع به جلال آباد مرکز ولایت «ننگرهار» نقل شده که «جلال آباد»، شهری در مشرق افغانستان است که مردم آن اکثراً سنی و از مراکز مهم مردم شریف پشتو شمرده می شود.
مردم شریف آنجا در ایام عاشورا، مجلسی بسیار با شکوه بر پای می کردند. از سال ۱۳۴۷ به بعد تا چندین سال قبل از حمله کمونیست‌ها این مراسم ادامه داشت و از تمام ولایات شرقی برادران محترم، اعم از علما، دارالحفاظ و دانشجویان و محصلین و….. جمعیت بسیار زیاد بود و…. اکثرا از اهل سنت بودند.
یکی از مراسم‌های کهن برای بیان فضائل اهل بیت علیهم السلام و مصائب آن ها خواندن حمله حیدری بوده است. استاد ناصری در این باره نوشته است : از قرن دوازدهم که این اثر چاپ و وارد افغانستان شد، جای شاهنامه‌خوانی و حافظ خوانیِ مرسوم را گرفت و حتی برخی مردم سنی مذهب در مناطق مختلف، از جمله شهرهای «غزنی»، کابل و قندهار، هنگام بیکاری و به ویژه زمستان‌ها که از کشاورزی فراغت می‌یافتند، به خواندن حمله حیدری می پرداختند.
در منطقه «سرپل» افغانستان نیز که مرقد امام‌زاده «یحیی بن زید بن علی بن الحسین» علیه السلام وجود دارد، اهل سنت این منطقه در ایام عاشورا با ذبح گوسفند و گاو و نذورات دیگر در مراسم عزاداری شرکت می کنند.
آری مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین علیه السلام مختص به شیعه نمی باشد و همانطور که مطالعه کردید برادران و خواهران اهل سنت نیز در این مراسم معنوی شرکت کرده و بهره می برند.
براستی که «إن الحسین مصباح الهدی و سفینه النجاه» است.
منبع:
خبرگزاری فارس
